Charmeur - Manouk Potze

In 2010 kwam mijn huidige paard Charmeur op mijn pad. Een ervaren koper was ik niet, waardoor de koop gebaseerd was op het zien bewegen van het paard. Verder was ik eigenlijk ook niet geïnteresseerd, wat kon ik nog meer aan een driejarige hengst beoordelen? Een groen paard dus, een oefenritje viel er niet te maken. De dierenarts zou erbij moeten komen voor het ruinen en ik zou op zoek gaan naar goede begeleiding om hem zadelmak te maken. Dat was het plan.

Bij thuiskomst bleek het paard niet zo te zijn als ik had verwacht. De goedgelovige ik, was ervan uit gegaan dat het paard verder wel braaf zou zijn. De eigenaren hadden het dier immers ook in de hand.

Toen hij bij ons op stal stond, was hij behoorlijk nerveus. Logisch dacht ik, ineens van je oude vertrouwde plek vandaan gehaald. De volgende dag kwam de hoefsmid langs, zijn hoeven moesten nodig bekapt worden. In verband met school kon ik niet bij het bekappen zijn, waardoor mijn opa het klusje klaarde samen met de smid. Dat liep anders dan gepland. Het aanraken van zijn benen verliep niet geheel vlekkeloos en mijn opa en de smid konden gelukkig aan zijn achterbenen ontkomen.

Mijn opa was behoorlijk ontdaan van het voorval. Wat voor paard hadden we nu op stal gehaald? Dit hadden we niet verwacht? Hij was vooral bezorgd en zei dat dit paard voor geen goud op zijn stal zou blijven staan. Ik snapte zijn reactie wel, je eigen veiligheid staat voorop.

Ik wist als dit paard niet zou kunnen blijven, dat de kans op het vinden van een goede plek moeilijk zou zijn. Wie wil nou zo’n paard? Ook ben ik niet iemand die zomaar opgeeft. Dit dier heb ik gekocht, hij heeft een probleem, dat moet opgelost worden.

De dierenarts was de eerste stap. Het zou al een stuk makkelijker worden als hij geen hengst meer was. Diezelfde dag kwam de dierenarts nog langs. Het zoeken van een goede stal was stap twee. Via via had ik gehoord van Alie Vegter. Ze had een kennis van me geholpen met het trailerladen en dat was goed bevallen. Ook was ik recent naar een clinic van Monty Roberts geweest, waardoor ik deels met haar werkwijze bekend was. De keuze was hierdoor vrij makkelijk. Binnen twee weken konden we al terecht.

Het feit dat ze bij Stal Vegter werken op een manier waarbij het gedrag van het paard en het karakter van het paard centraal staat, heeft mij overtuigd. Tijdens de clinic van Monty kwam ik voor het eerst met een vergelijkbare werkwijze in aanraking. Daarbij zag ik dat er gekeken werd naar het natuurlijke gedrag van het paard. Hoe denkt een paard, hoe leert een paard, wat zijn zijn natuurlijke reacties. Er werd gewerkt met een vorm van druk, maar niet met dwang. Het paard kreeg de kans om alle nieuwe dingen, zoals een zadel op zijn rug, op zijn eigen tempo te leren. Er werd naar de grenzen van het dier gekeken. Als het goed was, was het goed en volgde er beloning. Er werd goed op gelet dat de grenzen van het dier werden overschreden.

Dit beeld had ik niet van het zadelmak maken. Veel ervaring had ik hier ook niet mee, dit is mijn eerste paard die nog niet zadelmak was. Wel had ik er veel over gelezen in de bekende paardenbladen. Wat ik daar vaak in tegenkwam, was dat het paard onder dwang wordt beleerd. Het zadel komt op zijn rug, wordt goed vastgemaakt en daarna wordt het dier net zo lang gelongeerd totdat het moe is en zich dus niet meer zal verzetten. Natuurlijk zijn er veel meer manieren, maar op deze manier zag ik het op voorhand (ook met elk ander paard) sowieso niet zitten. Dan kwam Charmeur zijn gedrag er nog bij. Hij was nerveus, liet zich niet voorbij de hals aanraken. Deed je dat wel, dan had je zijn achterhoeven nog net niet in je gezicht. Ik wist zeker dat hij nog verder de vernieling in geholpen zou worden, als hij op een dergelijke wijze beleerd zou worden. Hij had iemand nodig die hem het vertrouwen weer terug kon geven.

Alles was geregeld, nu moest hij nog verhuisd worden. Thuis kregen we hem niet op de trailer. We belden Stal Vegter voor hulp en ze boden aan om ons thuis te komen helpen. Zo gezegd zo gedaan. Ze hadden hekken meegenomen, waardoor het trailerladen makkelijker zou worden. Toen hij op de trailer stond, bleek dat hij op dat gebied ook nog veel moest leren. Onderweg was ik aan het duimen dat de trailer heel bleef en dat we heelhuids op onze nieuwe bestemming aan zouden komen.

Alles is gelukkig verder goed verlopen. Omdat ik verder onervaren was op het gebied van zadelmak maken en alles wat daar bij Charmeur nog bij kwam, heb ik besloten om het hele proces aan hen over te laten.

Een prettige samenwerking volgde. Ik werd ervan op de hoogte gebracht als ze met Charmeur aan de slag gingen en de afspraken werden zo gemaakt dat ik er zoveel mogelijk bij kon zijn. Als ik er niet bij kon zijn, dan werd ik telefonisch op de hoogte gebracht van de vorderingen. Verder verliep het hele proces in overleg. Tijdens de sessies werd mij uitgelegd wat er werd gedaan, waarom en wat de reacties daarop waren. Hierdoor heb ik heel veel kennis opgedaan. Als er beslissingen moesten worden gemaakt, dan gebeurde dat in overleg.

Charmeur had echter eerst wat tijd nodig om zichzelf een beetje weer te vinden. In korte tijd was hij twee keer verhuisd en in de tussentijd ook nog gecastreerd. Vanwege de castratie kon hij niet bij de groep in de wei, maar er werd toch voor gezorgd dat hij ruimte had om zich te bewegen. Er werd voor hem een uitloopstal gecreëerd.

Langzaam aan begonnen we aan het proces. Ik wist dat dit geen proces was van een of twee maanden, maar dat ik eerder richting een half jaar moest gaan denken. Het was niet goed om te snel te willen werd mij verteld. Charmeur moest de tijd krijgen om alles te kunnen verwerken. Het maakte mij eigenlijk niet uit hoe lang het duurde. Als ze langer nodig hadden om Charmeur te kunnen helpen, dan was dat zo. Het was wel fijn dat dit werd verteld, dan weet je als eigenaar waar je aan toe bent. Er is openheid over.

Het probleem lag in het grondwerk. Alles wat hij nog niet kende, zoals het rijden, zou geen problemen opleveren, omdat hij daarbij nog geen negatieve ervaringen had opgedaan. Bij het grondwerk had hij dat wel. Hij moest het vertrouwen terug winnen. Het was de taak om hem bloot te stellen aan positieve ervaringen.

Met behulp van een stok met plastic, werd hem geleerd dat druk vanzelf weer zou verdwijnen als hij rustig stil zou blijven staan. Dit principe loopt als een rode draad door het hele proces heen. Voor hem was deze eerste stap extra moeilijk, omdat hij zich niet liet aanraken. Met de stok werd de initiële reactie van Charmeur op aanraking, namelijk slaan, afgeleerd. De stok bleef bijvoorbeeld net zolang zijn rug aanraken, totdat hij zijn vier hoeven op de grond liet staan. Het wegnemen van de stok vormde de beloning. Dit werd een proces van enkele weken/maanden. Langzamerhand werd de zone uitgebreid waar hij zich zonder te slaan liet aanraken. De benen en de hoeven waren op een gegeven moment ook aan de beurt. Geduld stond voorop. Met kleine stapjes vooruit waren we tevreden. Belangrijk was dat hij tussen de trainingen door voldoende rust zou krijgen. Na een training kreeg hij minstens één dag rust.

Op een gegeven moment was Charmeur veilig genoeg om met de hand aan te raken. De hoeven hoefden niet meer met een soort haak (op afstand dus) te worden opgetild. De eerste keer dat Alie dit ging doen, stond ik met ingehouden adem toe te kijken. Het was fijn dat hij nu zover was. Hij kon aangeraakt worden, dus kon hij ook een deken op. De acceptatie van de deken verliep op dezelfde wijze. Hij snapte nu het principe, dus de deken was vrij snel geaccepteerd.

Inmiddels zijn we ongeveer twee maanden verder. De volgende stap was aangebroken: het zadel kon erop! Daarvoor kwam de fysiotherapeut langs. Eerst moest uitgesloten worden dat hij ook maar ergens last van kon hebben. Als het paard namelijk gaat reageren op het zadel en dergelijke, dan weet je zeker dat het niet door pijn komt.

Het rijden was nieuw voor hem. Dit gedeelte pakte hij aanzienlijk sneller op dan het grondwerk. Op dit gebied had hij nog geen ervaring opgedaan. Nu kreeg ik een stukje karakter van mijn paard te zien, in plaats van een paard dat overgenomen was door angst. Hij bleek erg leergierig en welwillend. Het zadelmak maken verliep verder voorspoedig. Mijn opa kwam kijken toen Alie voor het eerst op Charmeur ging zitten. Hij zei uit de grap: zal ik alvast een ambulance bestellen? Veel vertrouwen had hij er nog niet in. Als het aan hem had gelegen, dan hadden we dit paard niet meer gehad. Maar toen Alie opsteeg, stond hij met open mond toe te kijken. Het paard bleef staan, verzette geen stap en was ontspannen.

Hierna was het aan mij de beurt om deel te gaan nemen in het proces. Op dat moment was Charmeur zover dat ik hem kon poetsen en zadelen. Dit was nog een hele onderneming, aangezien hij niet stil wilde staan op de poetsplek. Vastgebonden stilstaan was een volgend probleem voor hem. Blijkbaar had hij hiermee ook negatieve associaties.

Bij dit proces werd ik ook begeleid. Het vergde best wel wat van mijn zelfvertrouwen om een paard van ruim boven de 1,70m te zadelen en te poetsen, die alles behalve stil stond en soms om zijn spanning kwijt te kunnen even met zijn achterbenen sloeg. We wisten dat het slaan niet gericht was op mensen, maar dat hij dat gebruikte om zich te kunnen ontladen. Als het hem te veel werd, dan viel hij in zijn oude gedrag, dus in het slaan, terug. Ook hierbij kreeg ik de hulp die ik nodig had. Doordat ik dit gedeelte zelf heb gedaan, heb ik hier enorm veel van geleerd. Zijn hoeven hebben gelukkig nooit iemand geraakt en van het gedribbel heb ik nog geen blauwe tenen opgelopen.

Bij het inrijden werd ik ook vanaf het begin betrokken. Dit hoefde niet, maar ik had zelf aangegeven dat ik dat graag wilde doen. Dat was mogelijk. Voor Alie en Nathalie dus een dubbele taak: mij leren hoe je een paard in moet rijden en tegelijkertijd kijken naar het paard. Als ruiter heb ik hier enorm veel van geleerd. Tevens hebben zij mij het vertrouwen in mezelf gegeven, dat ik dit zou kunnen. Op dat moment was ik een angstige ruiter die lang niet alles aandurfde. Tijdens de trainingen met Charmeur, heb ik daar amper last van gehad. Als het even speelde, dan besprak ik dat. Alie wist me vanaf de grond het vertrouwen te geven dat het goed kwam. Ik vertrouwde volledig op haar, waardoor ik het proces aanging. Ze kon me uitleggen hoe het paard zou reageren op bepaalde handelingen/situaties/hulpen. Door het hele proces vanaf het grondwerk tot en met nu, was Charmeur een reactiepatroon aangeleerd: stil gaan staan bij druk, niet wegrennen. Ik wist daardoor zeker dat hij niet zomaar zou gaan bokken, wegrennen of steigeren. Hierdoor kreeg ik veel vertrouwen. Het gaf mij tevens veel inzicht in het leerproces en gedrag van een paard.

Het inrijden verliep verder voorspoedig. Ik had er zelf voor gekozen om hem langer te laten staan, zodat hij verder doorgereden zou zijn voordat hij naar huis zou gaan. Drie tot vier keer per week kreeg ik vervolgens les. Tevens werd het trailerladen aangepakt. Ook hierbij werd ik betrokken. Mij werd geleerd waarom hij wel of niet op de trailer wilde, waarom hij op een bepaalde manier reageerde en het allerbelangrijkste: hoe ik wel en juist niet moest reageren. Hierdoor wist ik zelf hoe ik zou moeten handelen, mocht het even mis gaan.

Het laatste gedeelte bestond uit het buitenrijden. Het buitenrijden met mijn vorige merrie verliep niet altijd even vlekkeloos en dat wilde ik toch wel heel graag met Charmeur kunnen. Het liefst alleen op pad, zonder me ook maar ergens druk over te hoeven maken. Ook hierbij kon ik begeleid worden. Alie en Nathalie namen hem eerst een paar keer met een ander paard mee naar buiten. Daarna was het mijn beurt. Tijdens de rit kreeg ik aanwijzingen en kon ik al mijn vragen kwijt. Hierdoor kreeg ik ook tijdens het buitenrijden een hele bult aan vertrouwen in mij en mijn paard. Het fijnst vond ik om te horen dat dit paard niet met me aan de kletter/haal zou gaan (zoals mijn vorige merrie), omdat hem is geleerd stil te gaan staan bij spannende situaties. Het punt waar tijdens het grondwerk zoveel aandacht aan was besteed, kwam dus ook op dit gebied weer terug. Dit benadrukt hoe belangrijk het grondwerk is geweest tijdens de africhting. Mijn doel op het gebied van buitenrijden heb ik meer dan bereikt. Als ik zin heb in een buitenrit, dan ga ik op pad. Er hoeft niemand (te paard of te fiets) met me mee. Onderweg hoef ik niet te bedenken welke route ik beter wel of niet zou kunnen nemen (i.v.m. obstakels), ik kan gaan en staan waar ik wil. Tractors, vrachtwagens, hij kijkt er niet naar om. Heerlijk!

Inmiddels zijn we ruim een half jaar verder. Charmeur kon weer terug naar huis. Wat was hij veranderd in zo’n korte tijd. Bij ons thuis ging de begeleiding verder. Alie kwam een aantal keren langs om er zeker van te zijn dat ik me thuis ook met hem kon redden.

Het rijden ging goed. Met het vast- en stilstaan had hij nog wel moeite. Dit hadden we ook verwacht. Gedrag aanleren gaat sneller dan gedrag afleren. Het leerproces op dat gebied ging thuis gewoon verder. Het duurde daardoor wat langer voordat we naar de manege konden en voordat ik aan concoursen en dergelijke kon denken, maar dat maakte me eigenlijk niet uit. Ik had plezier in wat ik deed, die concoursen kwamen later wel. Verscheiden mensen vroegen zich op dat moment af wat ik wel niet met zo’n dier moest. Ik had hem al zo lang en het duurde nog even voordat ik op concours kon. Het was nooit in me opgekomen om hem voor die redenen niet te houden.

Mijn geduld werd beloond. Momenteel zijn we vier jaar verder. Ik kan me de laatste keer dat hij zijn achterbenen heeft opgetild niet meer herinneren. We gaan met veel plezier op concours en komen op dit moment uit in de klasse M1 van de dressuur. Het dribbelen is verdwenen en Charmeur is een echte knuffelkont geworden. Hij is gek op aandacht en hij doet er zijn best wel voor dat hij een aai krijgt van de mensen die voor zijn stal langs lopen. De problemen bij de hoefsmid zijn ook volledig verdwenen, hij wordt zonder problemen nog steeds door dezelfde smid bekapt. Als je Charmeur nu zou zien, dan zou je niet zeggen dat hij ooit het paard is geweest dat ik in dit verhaal heb beschreven.

De begeleiding door Alie is niet opgehouden. In de tussentijd ben ik bij haar blijven lessen. Haar manier van lesgeven vind ik erg prettig. Ze geeft niet zomaar een aanwijzing en ik moet niet zomaar een hulp geven, ze legt me uit waarom en hoe het werkt. Hierdoor heb ik veel meer inzicht in het rijden gekregen. Als ik tegen een probleem aanloop, dan kan ik zelf gaan beredeneren waar ik de oplossing moet zoeken. Dit lukt me niet altijd, maar ik word er steeds beter in. Tevens ligt de focus op consequentheid, duidelijkheid en gehoorzaamheid. Dit met druk, maar absoluut zonder dwang.

Sinds een klein jaar heb ik Charmeur bij Stal Vegter in pension staan. Toen ik vorig jaar op zoek moest naar andere stalling, hoefde ik niet lang na te denken waar ik heen zou gaan. De sfeer op stal is erg prettig. Er is altijd wel iemand om een praatje mee te maken en verder ben je daar van alle gemakken voorzien. Tevens vind ik het erg leuk om bij de trainingen mee te kijken en daar wat van op te steken. Verder wordt Charmeur volledig verzorgd en hoef ik nergens om te denken. Tevens zijn ze erg alert op zijn gezondheid en wordt ik gelijk geïnformeerd als er wat met hem mocht zijn.

Volgens mij heb ik inmiddels genoeg verteld, dus het wordt tijd mijn verhaal af te ronden. De laatste boodschap die ik mee wil geven, is dat je bij Stal Vegter niet alleen voor je paard op het juiste adres bent, maar ook voor jezelf als ruiter.